Manastiri Uvac i Dubrava duhovni centri Zlatibora

Potreba modernog turiste je da pored svih pogodnosti koje savremeni turizam pruža istraži i predele koji nisu toliko pristupačni i dostupni. Upravo na takvim mestima u prošlosti su podizani manastiri kao svojevrsni spomenici kulture, duhovnosti i istorije srpskog naroda. Želja turista je da posetom takvim mestima saznaju nešto više o sebi kroz pomoć mudrih duhovnika, da prisustvuju religijskim ritualima ili  da se upoznaju sa kulturnom baštinom  predela  na kojem  se svetilište nalazi.

Zlatibor kao najposećenija planina u Srbiji poznata je po brojnim zanimljivim lokalitetima u blizini samog turističkog centra, uglavnom poznatim turistima koji godinama posećuju „ zlatnu planinu”, Na svojom obroncima ona “skriva” dva dragulja od velike kulturne i duhovne vrednosti: manastire Uvac i Dubravu.  Podignuti uz sam kanjon reke Uvac, čuvenu po meandrima čije slike krase neke od najpoznatijih svetskih turističkih časpopisa i sajtova, posetiocima pored kulturnog iskustva nude i doživljaj prave netaknute zlatiborske prirode.

Manastir Uvac nalazi se u selu Stublo, na granici opština Čajetina i Priboj. Na velikom arheološkom lokalitetu 1994. godine otkrivene su i otkopane zidine dimenzija 17 x 12 metara. Ceo manastirski kompleks Uvac svedočanstvo je o davnašnjem postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju. Još uvek se ne zna ko je ktitor manastira, koliko je puta rušen i obnavljan. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine saznajemo da je Hram posvećen Rođenju Presvete Bogorodice.

Prvobitna crkva je bila manjih dimenzija, koju je manastirsko bratstvo u 16. a zatim i u 17. veku  proširilo dodajući pripratu, bočne pevnice i širu oltarsku apsidu. O ovim obnovama svedoče novčići sa tačnim godinama kovanja koji su pronađeni tokom poslednje obnove manastira. Sačuvano je veliko bogatstvo plastike, rozete, krstionice, čiraci, delovi mermernog crkvenog mobilijara i predmeta od gvožđa i keramike. Živopis je, nažalost, potpuno uništen, izuzev delimičnih fragmenata fresaka Svetog Arhangela Mihaila i Svetog Simeona.

Zahvaljujući istraživanjima i radu Narodnog muzeja iz Užica početkom devedesetih sagrađeni su i osveštani crkva i konak, a ceo kompleks je stavljen pod zaštitu države. Na Malu Gospojinu 1995. manastir Uvac je ponovo oživeo posle gotovo tri veka.

Manastir Dubrava se nalazi se na jednom od meandara reke Uvac, na uzvišenju koje je sa tri strane okruženo kanjonom reke. Sa njega se pruža predivan pogled na netaknutu prirodu i rečni tok.

O istorijatu manastira ne postoje pouzdani pisani podaci, ni o vremenu nastanka, ni o tome ko ga je sagradio. Sa sigurnošću se samo može reći da je izgrađen u srednjem veku. Za otkrivanje ovog srednjovekovnog hrama najzaslužniji je jeromonah Danilo, koji je tokom službovanja u manastiru Uvac više od dve godine proveo lutajući po zlatiborskim padinama u potrazi za ruševinama svetinje koja mu se nekoliko godina pre dolaska u Uvac počela ukazivati tokom molitvi.

U proleće 2001. pronašao je prve tragove hrama i pune tri godine boravio u obližnjoj pastirkoj kolibi ili pešačio iz Uvca (gde je i dalje službovao) kako bi radio na otkrivanju manastira. U pomoć su mu pritekli meštani i Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva. Otpočelo je otkopavanje ruševina i tom prilikom su pronađene dva metra visoke ruševine manastirske crkve, a pedesetak metara dalje i ostaci manastirskog konaka. Pronađeni ostaci su od sige, materijala koji se koristio za izgradnju srednjovekovnih manastira, pa se zbog toga sa sigurnošću može tvrditi da je i ovo bila srednjovekovna svetinja.

Tokom iskopavanja ruševina, na mestu gde se u pravoslavnim svetkovinama nalazio oltar, na dubini od 80 cm, meštanin Mitar Đurović, je pronašao skrivnicu sa više od 260 dobro očuvanih mletačkih zlatnika iz 17. i 18. veka. Počinje obnova prvobitne stare bogomolje posvećene Svetom velikomučeniku Pantelejmonu (mala manastirska crkva), a kasnije i izgradnja veće crkve posvećene Svetom Vasiliju Ostroškom. Kasnije su izgrađeni i manastirski konaci za smeštaj sestrinstva (danas je to ženski manastir), gostoprimnica, ekonomski objekti i druge građevine.

Manastiri su na oko 30 km od centra Zlatibora. Put do manastira Dubrava je pristupačniji pa je do njega moguće doći putničkim vozilom, dok je do manastira Uvac potrebno deonicu od poslednjih nekoliko kilometara preći peške. Za  odvažnije izlet može biti i prava avantura. Postoji mogućnost da se u centru iznajmi terensko vozilo, kvad ili četvorotočkaš i da se uz pratnju vodiča napravi izlet. Takođe turisti koji su u dobroj fizičkoj kondiciji i željni da naprave neki vid hodočašća imaju mogućnost da to urade uz pratnju lokalnog planinarskog vodiča. Za sve potrebne informacije o tome zainteresovani se mogu javiti u Info-centar Turističke organizacije Zlatibor.